“Бид мартахгүй” киноны Аюуш, “Мандах нарны туяа”-гийн Д.Сүхбаатар, “Ирж яваа цаг”-ийн Готов зэрэг дүрээрээ үзэгчдийн сэтгэлд хоногшсон жүжигчин Б.Базаррагчааг дэлгэцнээ харагдахаа больсноос нь хойш олон хүн өөд болсон гэж бодсон юм билээ. Жил гаруйн өмнөөс нээлтээ хийсэн кинонуудад үзэгдэх болсон тэрбээр БНСУ-д 1997 оноос хойш 17 жил ажиллаад ирсэн аж. Түүнээс хойш 10 гаруй кинонд тоглосон бөгөөд өдгөө найруулагч Ж.Сэнгэдоржийн бүтээлд дүр бүтээж байгаа гэнэ. Түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.
-Та офицер байхдаа Х.Дамдин гуайн найруулсан “Бид мартахгүй” бүтээлд тоглосноор кино урлагтай холбогдсон юм билээ. Түүнтэй хэрхэн танилцсан бэ?
-Аюушийн дүрд жүжигчдийг шалгаж, тохирох хүн олдохгүй аймаг, сумаас ч хайж л дээ. Манай хамаатны ах кино уран бүтээлчдийн жолоочоор ажиллаж байсан юм. Нэг удаа тэднийд очиход “Бид мартахгүй” киноны зохиол байх юм. Би гүйлгэж хараад “Кино зохиол гэдэг чинь ийм амархан юм байдаг юм уу” гэтэл ах “Нээрэн гол дүрд тоглуулах хүнээ хайж байна лээ. Чамайг хэлээд өгөх үү” хэмээсэн. Ингээд туслах найруулагчаар ажиллаж байсан Лхагвамаад хэлж, би дараа дараачийн шалгаруулалттай нь нүүр тулсан. Х.Дамдин найруулагч миний хувьд ач, гавьяатай хүн. Намайг ард түмэнд таниулсан үндсэн гурван кино буюу “Бид мартахгүй”, “Мандах нарны туяа”, “Сүүн цагаан өргөө” бүгд түүний найруулсан бүтээл.
-Х.Дамдин гуай яагаад таныг гол дүрд сонгодог байсан тухай асууж байв уу?
-Дамдингийн арын хаалганы жүжигчин гэж зарим хүн ярьж байсан л даа. Киноны гол дүрийг сонгоно гэдэг зөвхөн найруулагчийн шийддэг асуудал биш. Жанжин Сүхбаатарын дүрийг л гэхэд Монгол кино үйлдвэрийн Уран сайхны зөвлөлөөс гадна Соёлын яам, Намын төв хорооны үзэл суртлын хэлтсийнхэн хянаж байж баталсан. Гэхдээ Дамдин багш нүдтэй байсан юм уу, намайг сонгоход “Гарлаа, дэвлээ, давлаа” гэдэг шиг л бусад хяналтынхан зөвшөөрсөн. Нэг удаа аав ээжтэйгээ МҮОНТ үзэж суутал Х.Дамдин гуай зочноор нэвтрүүлэгт оролцож байх юм. Сэтгүүлч түүнээс яг чиний асуусныг сонирхоход “Жүжигчин хүнд харц их чухал. Базараагийн нүд их ухаалаг” гэж билээ.
-Түүний хэлснийг сонсоод өөртөө ямар дүгнэлт, өөрчлөлт хийсэн бэ?
-Миний төөрөг яалт ч үгүй кино урлагтай холбогдохоор юм байлгүй гэж одоо боддог. Би уг нь сөнөөгч онгоцны нисгэгч болох мөрөөдөлтэй байлаа. Жүжигчин хүн ямар байх ёстойг одоо хүртэл эргэцүүлсээр явна. Зохиолоо уншихад дүрийн ноён нуруу харагддаг. Хоёр, гурван удаа уншихад дүр тодорно. Үгээ өөрийн болгочихсон бол “Мотор” гээд зураг авалт эхлэнгүүт л би ямар ч эргэлзээгүйгээр Базаррагчаа биш болдог. Тухайн киноны үйл явдал яг л бодит мэт мэдрэмж төрдөг. Жүжигчин хүн гэдэг сэтгэл судлаач юм уу даа. Дарга, хулгайч, зальхай этгээд гээд бүгдийг л ямар байдгийг ажиглаж тархиндаа архивлана. Дараа нь дүрд хувирахад архиваасаа мэдээлэл авч хэрэглэдэг гэх үү дээ.
Ярилцлагын үргэлжлэлийг ЭНДЭЭС уншина уу.
“Бид мартахгүй” киноны Аюуш, “Мандах нарны туяа”-гийн Д.Сүхбаатар, “Ирж яваа цаг”-ийн Готов зэрэг дүрээрээ үзэгчдийн сэтгэлд хоногшсон жүжигчин Б.Базаррагчааг дэлгэцнээ харагдахаа больсноос нь хойш олон хүн өөд болсон гэж бодсон юм билээ. Жил гаруйн өмнөөс нээлтээ хийсэн кинонуудад үзэгдэх болсон тэрбээр БНСУ-д 1997 оноос хойш 17 жил ажиллаад ирсэн аж. Түүнээс хойш 10 гаруй кинонд тоглосон бөгөөд өдгөө найруулагч Ж.Сэнгэдоржийн бүтээлд дүр бүтээж байгаа гэнэ. Түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.
-Та офицер байхдаа Х.Дамдин гуайн найруулсан “Бид мартахгүй” бүтээлд тоглосноор кино урлагтай холбогдсон юм билээ. Түүнтэй хэрхэн танилцсан бэ?
-Аюушийн дүрд жүжигчдийг шалгаж, тохирох хүн олдохгүй аймаг, сумаас ч хайж л дээ. Манай хамаатны ах кино уран бүтээлчдийн жолоочоор ажиллаж байсан юм. Нэг удаа тэднийд очиход “Бид мартахгүй” киноны зохиол байх юм. Би гүйлгэж хараад “Кино зохиол гэдэг чинь ийм амархан юм байдаг юм уу” гэтэл ах “Нээрэн гол дүрд тоглуулах хүнээ хайж байна лээ. Чамайг хэлээд өгөх үү” хэмээсэн. Ингээд туслах найруулагчаар ажиллаж байсан Лхагвамаад хэлж, би дараа дараачийн шалгаруулалттай нь нүүр тулсан. Х.Дамдин найруулагч миний хувьд ач, гавьяатай хүн. Намайг ард түмэнд таниулсан үндсэн гурван кино буюу “Бид мартахгүй”, “Мандах нарны туяа”, “Сүүн цагаан өргөө” бүгд түүний найруулсан бүтээл.
-Х.Дамдин гуай яагаад таныг гол дүрд сонгодог байсан тухай асууж байв уу?
-Дамдингийн арын хаалганы жүжигчин гэж зарим хүн ярьж байсан л даа. Киноны гол дүрийг сонгоно гэдэг зөвхөн найруулагчийн шийддэг асуудал биш. Жанжин Сүхбаатарын дүрийг л гэхэд Монгол кино үйлдвэрийн Уран сайхны зөвлөлөөс гадна Соёлын яам, Намын төв хорооны үзэл суртлын хэлтсийнхэн хянаж байж баталсан. Гэхдээ Дамдин багш нүдтэй байсан юм уу, намайг сонгоход “Гарлаа, дэвлээ, давлаа” гэдэг шиг л бусад хяналтынхан зөвшөөрсөн. Нэг удаа аав ээжтэйгээ МҮОНТ үзэж суутал Х.Дамдин гуай зочноор нэвтрүүлэгт оролцож байх юм. Сэтгүүлч түүнээс яг чиний асуусныг сонирхоход “Жүжигчин хүнд харц их чухал. Базараагийн нүд их ухаалаг” гэж билээ.
-Түүний хэлснийг сонсоод өөртөө ямар дүгнэлт, өөрчлөлт хийсэн бэ?
-Миний төөрөг яалт ч үгүй кино урлагтай холбогдохоор юм байлгүй гэж одоо боддог. Би уг нь сөнөөгч онгоцны нисгэгч болох мөрөөдөлтэй байлаа. Жүжигчин хүн ямар байх ёстойг одоо хүртэл эргэцүүлсээр явна. Зохиолоо уншихад дүрийн ноён нуруу харагддаг. Хоёр, гурван удаа уншихад дүр тодорно. Үгээ өөрийн болгочихсон бол “Мотор” гээд зураг авалт эхлэнгүүт л би ямар ч эргэлзээгүйгээр Базаррагчаа биш болдог. Тухайн киноны үйл явдал яг л бодит мэт мэдрэмж төрдөг. Жүжигчин хүн гэдэг сэтгэл судлаач юм уу даа. Дарга, хулгайч, зальхай этгээд гээд бүгдийг л ямар байдгийг ажиглаж тархиндаа архивлана. Дараа нь дүрд хувирахад архиваасаа мэдээлэл авч хэрэглэдэг гэх үү дээ.
Ярилцлагын үргэлжлэлийг ЭНДЭЭС уншина уу.