Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Монгол Улсын Их Хурлын тухай, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл санаачилсаныг Засгийн газрын хуралдаанаар өчигдөр хэлэлцэн зарчмын хувьд дэмжсэн юм. Иймд өнөөдөр эдгээр төслийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд УИХ-ын даргад өргөн барив.
Энэ талаар Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга З.Энхболд дараах байр суурийг илэрхийлэв:
-УИХ-ын дарга М.Энхболд өмнө нь өгсөн ярилцлагадаа “Хуулийн дагуу ажлаа өгөхөд бэлэн” гэдгээ хэлсэн. Иймд Ерөнхийлөгч шинэ хууль санаачлан, үүсээд буй гацааг арилгах гарцыг гаргалаа. Өргөн барьсан хуулийн төсөлд УИХ-ын гишүүдийн олонхийн саналаар УИХ-ын даргыг томилдог, чөлөөлдөг байх талаар тусгасан. Түүнээс огцруулах биш юм шүү. Энэ тохиолдолд Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлт шаардлагатай.
Энэ хуулийн төслийг нэн даруй буюу өнөөдөр Төрийн байнгын хороо, дараа нь УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх нь зөв. УИХ нийт 76 гишүүнтэй. Хэрэв 39 гишүүн энэ төслийг дэмжвэл УИХ-ын дарга М.Энхболдыг чөлөөлнө. Ерөнхийлөгч маргалдаж буй талууд эв зүйгээ олж, ажлаа явуулах ёстой гэсэн байр суурьтай байна”.
Төсөлд “УИХ-ын гишүүдийн олонхи УИХ-ын даргыг огцруулах тухай саналыг УИХ-д албан ёсоор тавибал нэн яаралтай журмаар хэлэлцүүлнэ", “Хуулийг баталсан өдрөөс нь эхлэн дагаж мөрдөнө” гэж тусгасан байна.
Хуулийн төсөл батлагдсанаар УИХ-ын үйл ажиллагаа гацаанаас гарч, нийгэм, эдийн засгийн хүлээгдэж байгаа асуудлуудыг шийдвэрлэх, хууль дээдлэх ёс бэхжих зэрэг эерэг үр дагавар бий болно гэж хууль санаачлагч үзжээ.
УИХ-ын тухай хуулийн 10 дугаарт УИХ-ын дарга дараах тоиолдолд ажлаа өгч болно гэж заажээ.
Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Монгол Улсын Их Хурлын тухай, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл санаачилсаныг Засгийн газрын хуралдаанаар өчигдөр хэлэлцэн зарчмын хувьд дэмжсэн юм. Иймд өнөөдөр эдгээр төслийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд УИХ-ын даргад өргөн барив.
Энэ талаар Ерөнхийлөгчийн тамгын газрын дарга З.Энхболд дараах байр суурийг илэрхийлэв:
-УИХ-ын дарга М.Энхболд өмнө нь өгсөн ярилцлагадаа “Хуулийн дагуу ажлаа өгөхөд бэлэн” гэдгээ хэлсэн. Иймд Ерөнхийлөгч шинэ хууль санаачлан, үүсээд буй гацааг арилгах гарцыг гаргалаа. Өргөн барьсан хуулийн төсөлд УИХ-ын гишүүдийн олонхийн саналаар УИХ-ын даргыг томилдог, чөлөөлдөг байх талаар тусгасан. Түүнээс огцруулах биш юм шүү. Энэ тохиолдолд Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлт шаардлагатай.
Энэ хуулийн төслийг нэн даруй буюу өнөөдөр Төрийн байнгын хороо, дараа нь УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх нь зөв. УИХ нийт 76 гишүүнтэй. Хэрэв 39 гишүүн энэ төслийг дэмжвэл УИХ-ын дарга М.Энхболдыг чөлөөлнө. Ерөнхийлөгч маргалдаж буй талууд эв зүйгээ олж, ажлаа явуулах ёстой гэсэн байр суурьтай байна”.
Төсөлд “УИХ-ын гишүүдийн олонхи УИХ-ын даргыг огцруулах тухай саналыг УИХ-д албан ёсоор тавибал нэн яаралтай журмаар хэлэлцүүлнэ", “Хуулийг баталсан өдрөөс нь эхлэн дагаж мөрдөнө” гэж тусгасан байна.
Хуулийн төсөл батлагдсанаар УИХ-ын үйл ажиллагаа гацаанаас гарч, нийгэм, эдийн засгийн хүлээгдэж байгаа асуудлуудыг шийдвэрлэх, хууль дээдлэх ёс бэхжих зэрэг эерэг үр дагавар бий болно гэж хууль санаачлагч үзжээ.
УИХ-ын тухай хуулийн 10 дугаарт УИХ-ын дарга дараах тоиолдолд ажлаа өгч болно гэж заажээ.
10 дугаар зүйл. Улсын Их Хурлын даргын бүрэн эрхийн хугацаа, түүнийг хугацаанаас нь өмнө чөлөөлөх, огцруулах
10.1. Улсын Их Хурлын даргын бүрэн эрхийн хугацаа дөрвөн жил байна.
10.2. Дор дурдсан тохиолдолд Улсын Их Хурлын даргын бүрэн эрх энэ хуулийн 10.1-д заасан хугацаанаас өмнө дуусгавар болно:
10.2.1. нас барсан;
10.2.2. өөр ажилд шилжих болон бусад шалтгаанаар чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өөрөө гаргасныг Улсын Их Хурал хүлээн авсан;
10.2.3. хүндээр өвчилсний улмаас цаашид үүрэгт ажлаа гүйцэтгэх боломжгүй болсон тухай эмнэлгийн дүгнэлт гаргасныг Улсын Их Хурал хүлээн авсан;
10.2.4. Үндсэн хуулийн цэц Улсын Их Хурлын даргыг огцруулах үндэслэлтэй гэсэн дүгнэлт гаргасныг Улсын Их Хурал хүлээн авсан;
10.2.5. гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь шүүхийн хүчин төгөлдөр шийтгэх тогтоолоор батлагдсан.
10.3. Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудлыг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг үндэслэн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэж хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар, нууц санал хураалтаар шийдвэрлэнэ.
10.4. Энэ хуулийн 10.2.2, 10.2.3-т заасан тохиолдолд Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, 10.2.4, 10.2.5-д заасан тохиолдолд огцруулах тухай тогтоол батална.
10.5. Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудлыг нам, эвслийн бүлэг хуралдаанаараа хэлэлцэж санал, дүгнэлт гарган нэгдсэн хуралдаанд танилцуулж болно.
10.6. Гишүүд Байнгын хороо, нам, эвслийн бүлгийн болон нэгдсэн хуралдаан дээр Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудалтай холбогдуулан асуулт тавьж хариулт авах, үг хэлж байр сууриа илэрхийлэх эрхтэй.
10.7. Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудлыг хэлэлцэх нэгдсэн хуралдааныг олонхийн буюу хамгийн олон суудал авсан нам, эвслийн бүлгээс нэр дэвшиж сонгогдсон дэд дарга даргална.
10 дугаар зүйл. Улсын Их Хурлын даргын бүрэн эрхийн хугацаа, түүнийг хугацаанаас нь өмнө чөлөөлөх, огцруулах
10.1. Улсын Их Хурлын даргын бүрэн эрхийн хугацаа дөрвөн жил байна.
10.2. Дор дурдсан тохиолдолд Улсын Их Хурлын даргын бүрэн эрх энэ хуулийн 10.1-д заасан хугацаанаас өмнө дуусгавар болно:
10.2.1. нас барсан;
10.2.2. өөр ажилд шилжих болон бусад шалтгаанаар чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өөрөө гаргасныг Улсын Их Хурал хүлээн авсан;
10.2.3. хүндээр өвчилсний улмаас цаашид үүрэгт ажлаа гүйцэтгэх боломжгүй болсон тухай эмнэлгийн дүгнэлт гаргасныг Улсын Их Хурал хүлээн авсан;
10.2.4. Үндсэн хуулийн цэц Улсын Их Хурлын даргыг огцруулах үндэслэлтэй гэсэн дүгнэлт гаргасныг Улсын Их Хурал хүлээн авсан;
10.2.5. гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь шүүхийн хүчин төгөлдөр шийтгэх тогтоолоор батлагдсан.
10.3. Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудлыг Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг үндэслэн нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэж хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар, нууц санал хураалтаар шийдвэрлэнэ.
10.4. Энэ хуулийн 10.2.2, 10.2.3-т заасан тохиолдолд Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, 10.2.4, 10.2.5-д заасан тохиолдолд огцруулах тухай тогтоол батална.
10.5. Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудлыг нам, эвслийн бүлэг хуралдаанаараа хэлэлцэж санал, дүгнэлт гарган нэгдсэн хуралдаанд танилцуулж болно.
10.6. Гишүүд Байнгын хороо, нам, эвслийн бүлгийн болон нэгдсэн хуралдаан дээр Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудалтай холбогдуулан асуулт тавьж хариулт авах, үг хэлж байр сууриа илэрхийлэх эрхтэй.
10.7. Улсын Их Хурлын даргыг чөлөөлөх, огцруулах асуудлыг хэлэлцэх нэгдсэн хуралдааныг олонхийн буюу хамгийн олон суудал авсан нам, эвслийн бүлгээс нэр дэвшиж сонгогдсон дэд дарга даргална.