Зуны цагийн тоололд шилжих нь эрчим хүчний хэмнэлттэй арга хэмжээ байдаг нь нэгэнт батлагдаж дэлхий нийтээрээ шахуу энэхүү журмыг мөрддөг болсон. Монгол Улс дэлхийн улс орнуудын жишгийн дагуу "Ажлын өдөрт өөрчлөлт оруулах тухай" Сайд нарын зөвлөлийн 1960 оны 245 дугаар тоот тогтоолоор ажлын эхлэлтийг нэг цагаар урагшлуулах замаар анхны зохицуулалт хийж байжээ.
Түүнээс хойш ажлын цагийн эхлэлтийг зохицуулах тухай тэр үеийн Намын төв хороо, Сайд нарын Зөвлөлийн хэд хэдэн тогтоол гарч байсны дотор 1985 оны 74 дүгээр тоот тогтоолоор "жил бүрийн 3 дугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн ням гаригаас эхлэн 9 дүгээр сарын сүүлчийн ням гариг хүртэл БНМАУ-ын нутаг дэвсгэрт цагийн тооллыг нэг цагаар урагшлуулан, ажил үйлчилгээний эхлэх цагийн хуваарийг хэвээр мөрдөж бай-хаар" тогтоосон байдаг. Энэхүү тогтоол нь 1999 оныг хүртэл 14 жил хэрэгжсэн бөгөөд 1999 онд Засгийн газрын "Зарим тогтоолыг хүчингүй болгох тухай" 48 тоот тогтоолоор хүчингүй болгожээ.
Харин Засгийн газрын 2001 оны 93 дугаар тоот тогтоолоор зуны цагийн тооллыг дахин мөрдөж эхэлсэн бөгөөд 2005 онд Засгийн газраас уг тогтоолыг дахин хүчингүй болгосон байна. Хэд хэдэн удаа хүчинтэй болон хүчингүй болгож байсан уг тогтоолын тухай сүүлийн жилүүдэд сөхөгдөх болов. Ер нь цагийн тооллыг урагшлуулахад нь эерэг болон сөрөг ямар үр дагавар гардаг талаар дор бүрнээ өөрийн өөрийнхөөрөө тайлбарладаг. Эрчим хүчний хэмнэлтийн талаарх 1983-1985, 1988,1989 онуудад ЭХУУҮГЯ-наас хийсэн судалгаанд нийт 49.4 сая квт, 1998 онд ДБХЯ-наас 23 сая квт, 1999 онд ЭХГУУЯ-наас хийсэн судалгаагаар 24.5 сая квт. цахилгаан эрчим хүчийг хэмнэсэн гэсэн тоо баримт байдаг. Үүнээс үзэхэд эрчим хүчний бодит хэмнэлт гарч байсан нь тодорхой харагдана.
Харин хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд мэргэжилтнүүдийн тайлбарлас-наар "цагийн тооллыг зохиомлоор албадан өөрчлөх нь хүний эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлж, био хэмнэл алдагдахаас гадна улирлын чанартай өвчлөл ихэсдэг" хэмээн үзсэн байна. Тэгвэл үйлдвэрлэгч, хувь хүмүүсийн хувьд бол зуны налгар цагт ургах нартай уралдан ажлаа эхлээд эртхэн тарах нь үр хүүхдүүд, гэр бүлтэйгээ өнгөрүүлэх цаг хугацаа бага ч болов уртсдаг, ажлын бүтээмж нэмэгддэг хэмээн үздэг. Эдийн засгийн хямралын үед цагийн тооллыг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд зөв зүйтэй алхам юм гэсэн санааг уншигчдын зүгээс манай сонины редакцид ирүүлсэний дагуу энэ удаагийн ээлжит хэлэлцүүлгийг "Цагийн тооллогыг урагшлуулах нь зөв үү?" сэдвээр явууллаа.
Ж.Цэндээхүү - "Хөх түг Трейд" ХХК-ийн захирал:
-Цагийг урагшлуулж зуны цагийн тоололд шилжих хамгийн зөв зүйтэй асуудал юм. Ялангуяа зах зээлийн нийгэмд бол бүр чухал гэж үзэж байна. Өглөө эрт ажил эхлэхэд хүний бие организм сэргэг, ажлын үр бүтээл өндөр байдаг. Хэрвээ цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих юм бол эдийн засаг, эрчим хүчний ихээхэн хэмнэлт гарах төдийгүй хүн хоёр ажил эрхлэх боломжтой болох юм. Одоо ажил 9 цагт эхэлж байгаа. Гэтэл тухайлсан цагтаа ч ажил нь эхэлдэггүй байгууллагууд байж л байна.
Хэрвээ цагийг урагшлуулаад эрт ажил эхэлдэг болчих юм бол үйлдвэрлэл эрхэлдэг бидэнд бүр илүү ихийг амжуулах боломж гарна. Хүний бие, организмд сөргөөр нөлөөлдөг гэдэгтэй санал нийлдэггүй, харин эсрэгээрээ илүү сэргэг байж ажлын үр бүтээл улам өндөр болдог. Өндөр хөгжилтэй орнуудад энэхүү тогтолцоо хэвээрээ л байна. Түүнээс болоод хүн ам нь өвдөөд сүйд болчихсон тохиолдол гарсан гэж би л хувьдаа сонсоогүй. Дахин хэлэхэд энэ нь маш зөв зүйтэй тогтолцоо юм шүү. Эргээд энэхүү тогтолцоонд яаралтай шилжих хэрэгтэй юм.
Д.Мөнхжаргал - "Улаанбаатар хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийг урагшлуулдаг систем нь зөв байсан. Одоо манай үйлдвэрийн ажил өглөө 7-8 цаг гэхэд эхэлдэг. Цагийг урагшлуулснаар ажил эрт эхэлж ажлын бүтээмж нэмэгдэхийн зэрэгцээ үйлдвэрлэгчдэд эрчим хүчний багагүй хэмнэлт гаргах боломж бий болох юм.
Албан ёсоор орон даяар мөрддөг болчих юм бол улсын хэмжээнд асар их зардал хэмнэх боломжтой. Цагийг урагшлуулж хойшлуулахад хүний биологийн цагт сөргөөр нөлөөлдөг гэлцдэг ч, яг ингэж нөлөөлдөг гээд батлаад гаргачихсан зүйл байдаггүй байх. Ямар ч байсан цаг урагшлуулах асуудлыг эргээд сэргээх юм бол зах зээлийн нийгмийн үед маш ашигтай.
С.Мөнхжаргал - "Ээрмэл" ХК-ийн ерөнхий захирал:
-Цагийг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд олон талын ач холбогдолтой гэдгийг бид бүгд мэддэг. Үүн дотроо хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд бүр их ач холбогдолтой юм. Өглөө эрт нар мандахад зэрэг босч өдөр ганц цагаар ч болтугай нарны гэрэлд илүү байх нөхцөл бүрдэнэ. Хүний биед муу гэдэгтэй би санал нийлдэггүй. Хэн, хэзээ муу гэдгийг нь баталчихсан юм. Ер нь цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих хэрэгтэй.
Д.Галсандорж - Гутал ХК-ийн үйлдвэрийн ажилчин:
-Бидний үед үйлдвэрлэл гэдэг ид цэцэглэж байлаа. Хоёр заримдаа гурван ээлжээр ч ажиллах үе гардаг байсан. Одоо бол өдрийн 8 цагаар ажилладаг болж. Хэдий тийм боловч зарим нэг албан байгууллагуудыг хараад байхад ажлын 8 цагаа ч бүрэн ашиглахгүй байгаа нь ажиглагддаг. Тийм болохоор зуны цагийн тоололд шилжих хэрэг байгаа ч юм уу гэж бодогдох юм. Учир нь цагийн тооллыг урагшлуулснаар бидэнд гэр бүл, үр хүүхэдтэйгээ өнгөрүүлэх зав гардаг байсан шүү дээ.
Одоо бол ажлын цагаар л хувь, хувьсгал бүгдийг нь амжуулдаг болоо юу даа. Ер нь хүний ажлын бүтээмж эрс нэмэгддэг төдийгүй сэргэг ч байдаг. Эрдэмтэн, докторуудын судалгаагаар хүний биед муу байдаг хэмээдэг ч тэр үед би залуу байсан болохоор ямар нэгэн сөрөг үр дагавар гарч байсан зүйл л ажиглагдаж байгаагүй. Ер нь аливаа судалгаа нийтийг хамарсан, 100 хувь үнэн байдаг гэдэгтэй би санал нийлдэггүй хүн.
Ө.Мянганбаяр - "Эрдэнэт хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийн тооллыг урагшлуулах нь зөв зүйтэй. Ялангуяа ээлжийн ажилтай үйлдвэрийн ажилчдын хувьд маш боломжийн асуудал юм. Хүний биед сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэдэг ч яг батлагдсан нь юу л бол. Харин ч эсрэгээрээ ажлын бүтээмж нэмэгдэх, бие организм, толгой тархи сэргэг болдог. Манай үйлдвэрийн ажилчдын дунд явуулсан судалгаагаар бол дийлэнх нь энэ асуудлыг зөв зүйтэй үйл ажиллагаа байсан гэж дэмжиж байдаг. Бид энэ асуудлыг ажлын дотоод журмаараа зохицуулаад явж байгаа.
Ц.Оюун
Түүнээс хойш ажлын цагийн эхлэлтийг зохицуулах тухай тэр үеийн Намын төв хороо, Сайд нарын Зөвлөлийн хэд хэдэн тогтоол гарч байсны дотор 1985 оны 74 дүгээр тоот тогтоолоор "жил бүрийн 3 дугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн ням гаригаас эхлэн 9 дүгээр сарын сүүлчийн ням гариг хүртэл БНМАУ-ын нутаг дэвсгэрт цагийн тооллыг нэг цагаар урагшлуулан, ажил үйлчилгээний эхлэх цагийн хуваарийг хэвээр мөрдөж бай-хаар" тогтоосон байдаг. Энэхүү тогтоол нь 1999 оныг хүртэл 14 жил хэрэгжсэн бөгөөд 1999 онд Засгийн газрын "Зарим тогтоолыг хүчингүй болгох тухай" 48 тоот тогтоолоор хүчингүй болгожээ.
Харин Засгийн газрын 2001 оны 93 дугаар тоот тогтоолоор зуны цагийн тооллыг дахин мөрдөж эхэлсэн бөгөөд 2005 онд Засгийн газраас уг тогтоолыг дахин хүчингүй болгосон байна. Хэд хэдэн удаа хүчинтэй болон хүчингүй болгож байсан уг тогтоолын тухай сүүлийн жилүүдэд сөхөгдөх болов. Ер нь цагийн тооллыг урагшлуулахад нь эерэг болон сөрөг ямар үр дагавар гардаг талаар дор бүрнээ өөрийн өөрийнхөөрөө тайлбарладаг. Эрчим хүчний хэмнэлтийн талаарх 1983-1985, 1988,1989 онуудад ЭХУУҮГЯ-наас хийсэн судалгаанд нийт 49.4 сая квт, 1998 онд ДБХЯ-наас 23 сая квт, 1999 онд ЭХГУУЯ-наас хийсэн судалгаагаар 24.5 сая квт. цахилгаан эрчим хүчийг хэмнэсэн гэсэн тоо баримт байдаг. Үүнээс үзэхэд эрчим хүчний бодит хэмнэлт гарч байсан нь тодорхой харагдана.
Харин хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд мэргэжилтнүүдийн тайлбарлас-наар "цагийн тооллыг зохиомлоор албадан өөрчлөх нь хүний эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлж, био хэмнэл алдагдахаас гадна улирлын чанартай өвчлөл ихэсдэг" хэмээн үзсэн байна. Тэгвэл үйлдвэрлэгч, хувь хүмүүсийн хувьд бол зуны налгар цагт ургах нартай уралдан ажлаа эхлээд эртхэн тарах нь үр хүүхдүүд, гэр бүлтэйгээ өнгөрүүлэх цаг хугацаа бага ч болов уртсдаг, ажлын бүтээмж нэмэгддэг хэмээн үздэг. Эдийн засгийн хямралын үед цагийн тооллыг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд зөв зүйтэй алхам юм гэсэн санааг уншигчдын зүгээс манай сонины редакцид ирүүлсэний дагуу энэ удаагийн ээлжит хэлэлцүүлгийг "Цагийн тооллогыг урагшлуулах нь зөв үү?" сэдвээр явууллаа.
Ж.Цэндээхүү - "Хөх түг Трейд" ХХК-ийн захирал:
-Цагийг урагшлуулж зуны цагийн тоололд шилжих хамгийн зөв зүйтэй асуудал юм. Ялангуяа зах зээлийн нийгэмд бол бүр чухал гэж үзэж байна. Өглөө эрт ажил эхлэхэд хүний бие организм сэргэг, ажлын үр бүтээл өндөр байдаг. Хэрвээ цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих юм бол эдийн засаг, эрчим хүчний ихээхэн хэмнэлт гарах төдийгүй хүн хоёр ажил эрхлэх боломжтой болох юм. Одоо ажил 9 цагт эхэлж байгаа. Гэтэл тухайлсан цагтаа ч ажил нь эхэлдэггүй байгууллагууд байж л байна.
Хэрвээ цагийг урагшлуулаад эрт ажил эхэлдэг болчих юм бол үйлдвэрлэл эрхэлдэг бидэнд бүр илүү ихийг амжуулах боломж гарна. Хүний бие, организмд сөргөөр нөлөөлдөг гэдэгтэй санал нийлдэггүй, харин эсрэгээрээ илүү сэргэг байж ажлын үр бүтээл улам өндөр болдог. Өндөр хөгжилтэй орнуудад энэхүү тогтолцоо хэвээрээ л байна. Түүнээс болоод хүн ам нь өвдөөд сүйд болчихсон тохиолдол гарсан гэж би л хувьдаа сонсоогүй. Дахин хэлэхэд энэ нь маш зөв зүйтэй тогтолцоо юм шүү. Эргээд энэхүү тогтолцоонд яаралтай шилжих хэрэгтэй юм.
Д.Мөнхжаргал - "Улаанбаатар хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийг урагшлуулдаг систем нь зөв байсан. Одоо манай үйлдвэрийн ажил өглөө 7-8 цаг гэхэд эхэлдэг. Цагийг урагшлуулснаар ажил эрт эхэлж ажлын бүтээмж нэмэгдэхийн зэрэгцээ үйлдвэрлэгчдэд эрчим хүчний багагүй хэмнэлт гаргах боломж бий болох юм.
Албан ёсоор орон даяар мөрддөг болчих юм бол улсын хэмжээнд асар их зардал хэмнэх боломжтой. Цагийг урагшлуулж хойшлуулахад хүний биологийн цагт сөргөөр нөлөөлдөг гэлцдэг ч, яг ингэж нөлөөлдөг гээд батлаад гаргачихсан зүйл байдаггүй байх. Ямар ч байсан цаг урагшлуулах асуудлыг эргээд сэргээх юм бол зах зээлийн нийгмийн үед маш ашигтай.
С.Мөнхжаргал - "Ээрмэл" ХК-ийн ерөнхий захирал:
-Цагийг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд олон талын ач холбогдолтой гэдгийг бид бүгд мэддэг. Үүн дотроо хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд бүр их ач холбогдолтой юм. Өглөө эрт нар мандахад зэрэг босч өдөр ганц цагаар ч болтугай нарны гэрэлд илүү байх нөхцөл бүрдэнэ. Хүний биед муу гэдэгтэй би санал нийлдэггүй. Хэн, хэзээ муу гэдгийг нь баталчихсан юм. Ер нь цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих хэрэгтэй.
Д.Галсандорж - Гутал ХК-ийн үйлдвэрийн ажилчин:
-Бидний үед үйлдвэрлэл гэдэг ид цэцэглэж байлаа. Хоёр заримдаа гурван ээлжээр ч ажиллах үе гардаг байсан. Одоо бол өдрийн 8 цагаар ажилладаг болж. Хэдий тийм боловч зарим нэг албан байгууллагуудыг хараад байхад ажлын 8 цагаа ч бүрэн ашиглахгүй байгаа нь ажиглагддаг. Тийм болохоор зуны цагийн тоололд шилжих хэрэг байгаа ч юм уу гэж бодогдох юм. Учир нь цагийн тооллыг урагшлуулснаар бидэнд гэр бүл, үр хүүхэдтэйгээ өнгөрүүлэх зав гардаг байсан шүү дээ.
Одоо бол ажлын цагаар л хувь, хувьсгал бүгдийг нь амжуулдаг болоо юу даа. Ер нь хүний ажлын бүтээмж эрс нэмэгддэг төдийгүй сэргэг ч байдаг. Эрдэмтэн, докторуудын судалгаагаар хүний биед муу байдаг хэмээдэг ч тэр үед би залуу байсан болохоор ямар нэгэн сөрөг үр дагавар гарч байсан зүйл л ажиглагдаж байгаагүй. Ер нь аливаа судалгаа нийтийг хамарсан, 100 хувь үнэн байдаг гэдэгтэй би санал нийлдэггүй хүн.
Ө.Мянганбаяр - "Эрдэнэт хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийн тооллыг урагшлуулах нь зөв зүйтэй. Ялангуяа ээлжийн ажилтай үйлдвэрийн ажилчдын хувьд маш боломжийн асуудал юм. Хүний биед сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэдэг ч яг батлагдсан нь юу л бол. Харин ч эсрэгээрээ ажлын бүтээмж нэмэгдэх, бие организм, толгой тархи сэргэг болдог. Манай үйлдвэрийн ажилчдын дунд явуулсан судалгаагаар бол дийлэнх нь энэ асуудлыг зөв зүйтэй үйл ажиллагаа байсан гэж дэмжиж байдаг. Бид энэ асуудлыг ажлын дотоод журмаараа зохицуулаад явж байгаа.
Ц.Оюун
Зуны цагийн тоололд шилжих нь эрчим хүчний хэмнэлттэй арга хэмжээ байдаг нь нэгэнт батлагдаж дэлхий нийтээрээ шахуу энэхүү журмыг мөрддөг болсон. Монгол Улс дэлхийн улс орнуудын жишгийн дагуу "Ажлын өдөрт өөрчлөлт оруулах тухай" Сайд нарын зөвлөлийн 1960 оны 245 дугаар тоот тогтоолоор ажлын эхлэлтийг нэг цагаар урагшлуулах замаар анхны зохицуулалт хийж байжээ.
Түүнээс хойш ажлын цагийн эхлэлтийг зохицуулах тухай тэр үеийн Намын төв хороо, Сайд нарын Зөвлөлийн хэд хэдэн тогтоол гарч байсны дотор 1985 оны 74 дүгээр тоот тогтоолоор "жил бүрийн 3 дугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн ням гаригаас эхлэн 9 дүгээр сарын сүүлчийн ням гариг хүртэл БНМАУ-ын нутаг дэвсгэрт цагийн тооллыг нэг цагаар урагшлуулан, ажил үйлчилгээний эхлэх цагийн хуваарийг хэвээр мөрдөж бай-хаар" тогтоосон байдаг. Энэхүү тогтоол нь 1999 оныг хүртэл 14 жил хэрэгжсэн бөгөөд 1999 онд Засгийн газрын "Зарим тогтоолыг хүчингүй болгох тухай" 48 тоот тогтоолоор хүчингүй болгожээ.
Харин Засгийн газрын 2001 оны 93 дугаар тоот тогтоолоор зуны цагийн тооллыг дахин мөрдөж эхэлсэн бөгөөд 2005 онд Засгийн газраас уг тогтоолыг дахин хүчингүй болгосон байна. Хэд хэдэн удаа хүчинтэй болон хүчингүй болгож байсан уг тогтоолын тухай сүүлийн жилүүдэд сөхөгдөх болов. Ер нь цагийн тооллыг урагшлуулахад нь эерэг болон сөрөг ямар үр дагавар гардаг талаар дор бүрнээ өөрийн өөрийнхөөрөө тайлбарладаг. Эрчим хүчний хэмнэлтийн талаарх 1983-1985, 1988,1989 онуудад ЭХУУҮГЯ-наас хийсэн судалгаанд нийт 49.4 сая квт, 1998 онд ДБХЯ-наас 23 сая квт, 1999 онд ЭХГУУЯ-наас хийсэн судалгаагаар 24.5 сая квт. цахилгаан эрчим хүчийг хэмнэсэн гэсэн тоо баримт байдаг. Үүнээс үзэхэд эрчим хүчний бодит хэмнэлт гарч байсан нь тодорхой харагдана.
Харин хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд мэргэжилтнүүдийн тайлбарлас-наар "цагийн тооллыг зохиомлоор албадан өөрчлөх нь хүний эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлж, био хэмнэл алдагдахаас гадна улирлын чанартай өвчлөл ихэсдэг" хэмээн үзсэн байна. Тэгвэл үйлдвэрлэгч, хувь хүмүүсийн хувьд бол зуны налгар цагт ургах нартай уралдан ажлаа эхлээд эртхэн тарах нь үр хүүхдүүд, гэр бүлтэйгээ өнгөрүүлэх цаг хугацаа бага ч болов уртсдаг, ажлын бүтээмж нэмэгддэг хэмээн үздэг. Эдийн засгийн хямралын үед цагийн тооллыг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд зөв зүйтэй алхам юм гэсэн санааг уншигчдын зүгээс манай сонины редакцид ирүүлсэний дагуу энэ удаагийн ээлжит хэлэлцүүлгийг "Цагийн тооллогыг урагшлуулах нь зөв үү?" сэдвээр явууллаа.
Ж.Цэндээхүү - "Хөх түг Трейд" ХХК-ийн захирал:
-Цагийг урагшлуулж зуны цагийн тоололд шилжих хамгийн зөв зүйтэй асуудал юм. Ялангуяа зах зээлийн нийгэмд бол бүр чухал гэж үзэж байна. Өглөө эрт ажил эхлэхэд хүний бие организм сэргэг, ажлын үр бүтээл өндөр байдаг. Хэрвээ цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих юм бол эдийн засаг, эрчим хүчний ихээхэн хэмнэлт гарах төдийгүй хүн хоёр ажил эрхлэх боломжтой болох юм. Одоо ажил 9 цагт эхэлж байгаа. Гэтэл тухайлсан цагтаа ч ажил нь эхэлдэггүй байгууллагууд байж л байна.
Хэрвээ цагийг урагшлуулаад эрт ажил эхэлдэг болчих юм бол үйлдвэрлэл эрхэлдэг бидэнд бүр илүү ихийг амжуулах боломж гарна. Хүний бие, организмд сөргөөр нөлөөлдөг гэдэгтэй санал нийлдэггүй, харин эсрэгээрээ илүү сэргэг байж ажлын үр бүтээл улам өндөр болдог. Өндөр хөгжилтэй орнуудад энэхүү тогтолцоо хэвээрээ л байна. Түүнээс болоод хүн ам нь өвдөөд сүйд болчихсон тохиолдол гарсан гэж би л хувьдаа сонсоогүй. Дахин хэлэхэд энэ нь маш зөв зүйтэй тогтолцоо юм шүү. Эргээд энэхүү тогтолцоонд яаралтай шилжих хэрэгтэй юм.
Д.Мөнхжаргал - "Улаанбаатар хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийг урагшлуулдаг систем нь зөв байсан. Одоо манай үйлдвэрийн ажил өглөө 7-8 цаг гэхэд эхэлдэг. Цагийг урагшлуулснаар ажил эрт эхэлж ажлын бүтээмж нэмэгдэхийн зэрэгцээ үйлдвэрлэгчдэд эрчим хүчний багагүй хэмнэлт гаргах боломж бий болох юм.
Албан ёсоор орон даяар мөрддөг болчих юм бол улсын хэмжээнд асар их зардал хэмнэх боломжтой. Цагийг урагшлуулж хойшлуулахад хүний биологийн цагт сөргөөр нөлөөлдөг гэлцдэг ч, яг ингэж нөлөөлдөг гээд батлаад гаргачихсан зүйл байдаггүй байх. Ямар ч байсан цаг урагшлуулах асуудлыг эргээд сэргээх юм бол зах зээлийн нийгмийн үед маш ашигтай.
С.Мөнхжаргал - "Ээрмэл" ХК-ийн ерөнхий захирал:
-Цагийг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд олон талын ач холбогдолтой гэдгийг бид бүгд мэддэг. Үүн дотроо хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд бүр их ач холбогдолтой юм. Өглөө эрт нар мандахад зэрэг босч өдөр ганц цагаар ч болтугай нарны гэрэлд илүү байх нөхцөл бүрдэнэ. Хүний биед муу гэдэгтэй би санал нийлдэггүй. Хэн, хэзээ муу гэдгийг нь баталчихсан юм. Ер нь цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих хэрэгтэй.
Д.Галсандорж - Гутал ХК-ийн үйлдвэрийн ажилчин:
-Бидний үед үйлдвэрлэл гэдэг ид цэцэглэж байлаа. Хоёр заримдаа гурван ээлжээр ч ажиллах үе гардаг байсан. Одоо бол өдрийн 8 цагаар ажилладаг болж. Хэдий тийм боловч зарим нэг албан байгууллагуудыг хараад байхад ажлын 8 цагаа ч бүрэн ашиглахгүй байгаа нь ажиглагддаг. Тийм болохоор зуны цагийн тоололд шилжих хэрэг байгаа ч юм уу гэж бодогдох юм. Учир нь цагийн тооллыг урагшлуулснаар бидэнд гэр бүл, үр хүүхэдтэйгээ өнгөрүүлэх зав гардаг байсан шүү дээ.
Одоо бол ажлын цагаар л хувь, хувьсгал бүгдийг нь амжуулдаг болоо юу даа. Ер нь хүний ажлын бүтээмж эрс нэмэгддэг төдийгүй сэргэг ч байдаг. Эрдэмтэн, докторуудын судалгаагаар хүний биед муу байдаг хэмээдэг ч тэр үед би залуу байсан болохоор ямар нэгэн сөрөг үр дагавар гарч байсан зүйл л ажиглагдаж байгаагүй. Ер нь аливаа судалгаа нийтийг хамарсан, 100 хувь үнэн байдаг гэдэгтэй би санал нийлдэггүй хүн.
Ө.Мянганбаяр - "Эрдэнэт хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийн тооллыг урагшлуулах нь зөв зүйтэй. Ялангуяа ээлжийн ажилтай үйлдвэрийн ажилчдын хувьд маш боломжийн асуудал юм. Хүний биед сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэдэг ч яг батлагдсан нь юу л бол. Харин ч эсрэгээрээ ажлын бүтээмж нэмэгдэх, бие организм, толгой тархи сэргэг болдог. Манай үйлдвэрийн ажилчдын дунд явуулсан судалгаагаар бол дийлэнх нь энэ асуудлыг зөв зүйтэй үйл ажиллагаа байсан гэж дэмжиж байдаг. Бид энэ асуудлыг ажлын дотоод журмаараа зохицуулаад явж байгаа.
Ц.Оюун
Түүнээс хойш ажлын цагийн эхлэлтийг зохицуулах тухай тэр үеийн Намын төв хороо, Сайд нарын Зөвлөлийн хэд хэдэн тогтоол гарч байсны дотор 1985 оны 74 дүгээр тоот тогтоолоор "жил бүрийн 3 дугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн ням гаригаас эхлэн 9 дүгээр сарын сүүлчийн ням гариг хүртэл БНМАУ-ын нутаг дэвсгэрт цагийн тооллыг нэг цагаар урагшлуулан, ажил үйлчилгээний эхлэх цагийн хуваарийг хэвээр мөрдөж бай-хаар" тогтоосон байдаг. Энэхүү тогтоол нь 1999 оныг хүртэл 14 жил хэрэгжсэн бөгөөд 1999 онд Засгийн газрын "Зарим тогтоолыг хүчингүй болгох тухай" 48 тоот тогтоолоор хүчингүй болгожээ.
Харин Засгийн газрын 2001 оны 93 дугаар тоот тогтоолоор зуны цагийн тооллыг дахин мөрдөж эхэлсэн бөгөөд 2005 онд Засгийн газраас уг тогтоолыг дахин хүчингүй болгосон байна. Хэд хэдэн удаа хүчинтэй болон хүчингүй болгож байсан уг тогтоолын тухай сүүлийн жилүүдэд сөхөгдөх болов. Ер нь цагийн тооллыг урагшлуулахад нь эерэг болон сөрөг ямар үр дагавар гардаг талаар дор бүрнээ өөрийн өөрийнхөөрөө тайлбарладаг. Эрчим хүчний хэмнэлтийн талаарх 1983-1985, 1988,1989 онуудад ЭХУУҮГЯ-наас хийсэн судалгаанд нийт 49.4 сая квт, 1998 онд ДБХЯ-наас 23 сая квт, 1999 онд ЭХГУУЯ-наас хийсэн судалгаагаар 24.5 сая квт. цахилгаан эрчим хүчийг хэмнэсэн гэсэн тоо баримт байдаг. Үүнээс үзэхэд эрчим хүчний бодит хэмнэлт гарч байсан нь тодорхой харагдана.
Харин хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд мэргэжилтнүүдийн тайлбарлас-наар "цагийн тооллыг зохиомлоор албадан өөрчлөх нь хүний эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлж, био хэмнэл алдагдахаас гадна улирлын чанартай өвчлөл ихэсдэг" хэмээн үзсэн байна. Тэгвэл үйлдвэрлэгч, хувь хүмүүсийн хувьд бол зуны налгар цагт ургах нартай уралдан ажлаа эхлээд эртхэн тарах нь үр хүүхдүүд, гэр бүлтэйгээ өнгөрүүлэх цаг хугацаа бага ч болов уртсдаг, ажлын бүтээмж нэмэгддэг хэмээн үздэг. Эдийн засгийн хямралын үед цагийн тооллыг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд зөв зүйтэй алхам юм гэсэн санааг уншигчдын зүгээс манай сонины редакцид ирүүлсэний дагуу энэ удаагийн ээлжит хэлэлцүүлгийг "Цагийн тооллогыг урагшлуулах нь зөв үү?" сэдвээр явууллаа.
Ж.Цэндээхүү - "Хөх түг Трейд" ХХК-ийн захирал:
-Цагийг урагшлуулж зуны цагийн тоололд шилжих хамгийн зөв зүйтэй асуудал юм. Ялангуяа зах зээлийн нийгэмд бол бүр чухал гэж үзэж байна. Өглөө эрт ажил эхлэхэд хүний бие организм сэргэг, ажлын үр бүтээл өндөр байдаг. Хэрвээ цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих юм бол эдийн засаг, эрчим хүчний ихээхэн хэмнэлт гарах төдийгүй хүн хоёр ажил эрхлэх боломжтой болох юм. Одоо ажил 9 цагт эхэлж байгаа. Гэтэл тухайлсан цагтаа ч ажил нь эхэлдэггүй байгууллагууд байж л байна.
Хэрвээ цагийг урагшлуулаад эрт ажил эхэлдэг болчих юм бол үйлдвэрлэл эрхэлдэг бидэнд бүр илүү ихийг амжуулах боломж гарна. Хүний бие, организмд сөргөөр нөлөөлдөг гэдэгтэй санал нийлдэггүй, харин эсрэгээрээ илүү сэргэг байж ажлын үр бүтээл улам өндөр болдог. Өндөр хөгжилтэй орнуудад энэхүү тогтолцоо хэвээрээ л байна. Түүнээс болоод хүн ам нь өвдөөд сүйд болчихсон тохиолдол гарсан гэж би л хувьдаа сонсоогүй. Дахин хэлэхэд энэ нь маш зөв зүйтэй тогтолцоо юм шүү. Эргээд энэхүү тогтолцоонд яаралтай шилжих хэрэгтэй юм.
Д.Мөнхжаргал - "Улаанбаатар хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийг урагшлуулдаг систем нь зөв байсан. Одоо манай үйлдвэрийн ажил өглөө 7-8 цаг гэхэд эхэлдэг. Цагийг урагшлуулснаар ажил эрт эхэлж ажлын бүтээмж нэмэгдэхийн зэрэгцээ үйлдвэрлэгчдэд эрчим хүчний багагүй хэмнэлт гаргах боломж бий болох юм.
Албан ёсоор орон даяар мөрддөг болчих юм бол улсын хэмжээнд асар их зардал хэмнэх боломжтой. Цагийг урагшлуулж хойшлуулахад хүний биологийн цагт сөргөөр нөлөөлдөг гэлцдэг ч, яг ингэж нөлөөлдөг гээд батлаад гаргачихсан зүйл байдаггүй байх. Ямар ч байсан цаг урагшлуулах асуудлыг эргээд сэргээх юм бол зах зээлийн нийгмийн үед маш ашигтай.
С.Мөнхжаргал - "Ээрмэл" ХК-ийн ерөнхий захирал:
-Цагийг урагшлуулах нь эдийн засгийн хувьд олон талын ач холбогдолтой гэдгийг бид бүгд мэддэг. Үүн дотроо хүний биед үзүүлэх нөлөөллийн хувьд бүр их ач холбогдолтой юм. Өглөө эрт нар мандахад зэрэг босч өдөр ганц цагаар ч болтугай нарны гэрэлд илүү байх нөхцөл бүрдэнэ. Хүний биед муу гэдэгтэй би санал нийлдэггүй. Хэн, хэзээ муу гэдгийг нь баталчихсан юм. Ер нь цагийг урагшлуулдаг системдээ эргээд шилжих хэрэгтэй.
Д.Галсандорж - Гутал ХК-ийн үйлдвэрийн ажилчин:
-Бидний үед үйлдвэрлэл гэдэг ид цэцэглэж байлаа. Хоёр заримдаа гурван ээлжээр ч ажиллах үе гардаг байсан. Одоо бол өдрийн 8 цагаар ажилладаг болж. Хэдий тийм боловч зарим нэг албан байгууллагуудыг хараад байхад ажлын 8 цагаа ч бүрэн ашиглахгүй байгаа нь ажиглагддаг. Тийм болохоор зуны цагийн тоололд шилжих хэрэг байгаа ч юм уу гэж бодогдох юм. Учир нь цагийн тооллыг урагшлуулснаар бидэнд гэр бүл, үр хүүхэдтэйгээ өнгөрүүлэх зав гардаг байсан шүү дээ.
Одоо бол ажлын цагаар л хувь, хувьсгал бүгдийг нь амжуулдаг болоо юу даа. Ер нь хүний ажлын бүтээмж эрс нэмэгддэг төдийгүй сэргэг ч байдаг. Эрдэмтэн, докторуудын судалгаагаар хүний биед муу байдаг хэмээдэг ч тэр үед би залуу байсан болохоор ямар нэгэн сөрөг үр дагавар гарч байсан зүйл л ажиглагдаж байгаагүй. Ер нь аливаа судалгаа нийтийг хамарсан, 100 хувь үнэн байдаг гэдэгтэй би санал нийлдэггүй хүн.
Ө.Мянганбаяр - "Эрдэнэт хивс" ХК-ийн гүйцэтгэх захирал:
-Цагийн тооллыг урагшлуулах нь зөв зүйтэй. Ялангуяа ээлжийн ажилтай үйлдвэрийн ажилчдын хувьд маш боломжийн асуудал юм. Хүний биед сөрөг нөлөө үзүүлдэг гэдэг ч яг батлагдсан нь юу л бол. Харин ч эсрэгээрээ ажлын бүтээмж нэмэгдэх, бие организм, толгой тархи сэргэг болдог. Манай үйлдвэрийн ажилчдын дунд явуулсан судалгаагаар бол дийлэнх нь энэ асуудлыг зөв зүйтэй үйл ажиллагаа байсан гэж дэмжиж байдаг. Бид энэ асуудлыг ажлын дотоод журмаараа зохицуулаад явж байгаа.
Ц.Оюун